In Manu Medici

Dokter, als het te erg wordt, geeft u me dan een spuitje?

Tijdens onze kennismaking, mijn eerste bezoek aan haar, vraagt ze me dit gelijk op de man af.
Mevrouw Verhoeven heeft uitgezaaid darmkanker, en ze is uitbehandeld. Ik neem de medische begeleiding over van een collega, die voor langere tijd afwezig zal zijn.

Bij de begeleiding van mensen die niet meer beter kunnen worden, komt op een gegeven moment ter sprake, wat mensen nog wel en niet willen rond het levenseinde. Soms moet je als dokter wat zoeken naar een opening om het levenseinde te bespreken. Mevrouw Verhoeven opent zelf het gesprek hier over. Indringend, maar het zorgt er wel voor dat ons gesprek gelijk de diepte in kan gaan. 

Bij "een spuitje geven" is de eerste gedachte euthanasie. We praten over wat ze verwacht en wat ze wil.
Mevrouw Verhoeven is bang dat ze veel pijn zal krijgen. Onhoudbare pijn. Ze heeft gehoord dat het mogelijk is dat ze in slaap gebracht wordt, als ze te veel pijn heeft. En dat wil ze graag.

In ons gesprek blijkt dat mevrouw Verhoeven met "een spuitje" geen euthanasie bedoelt. Wat ze bedoelt heet in medische termen "palliatieve sedatie".

Euthanasie is bedoeld om een persoon te laten overlijden op het moment dat hij of zij er klaar voor is. Een wettelijke voorwaarde is dat er sprake moet zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Het doel is om iemand te laten overlijden op het moment dat hem uit komt. De gebruikelijke procedure is dat je iemand een combinatie van medicijnen geeft: iets om in slaap te vallen, en iets waardoor iemand stopt met ademen.

Palliatieve sedatie doe je om extreme klachten te bestrijden. Klachten die je niet op een andere manier kan bestrijden, bijvoorbeeld ernstige pijn of benauwdheid. Je brengt dan iemand in slaap, zodat hij of zij de klachten niet meer bewust mee maakt. Die persoon overlijdt uiteindelijk aan de oorzaak van de klachten, niet aan de sedatie.

Het is goed dat we dit uitgesproken hebben en de verwachtingen helder hebben. Het ene spuitje is het andere niet. Er is een groot verschil tussen euthanasie en palliatieve sedatie. De reden om het te vragen, het doel en de uitvoering zijn verschillend. De impact die het heeft op de patiënt, de omgeving en de dokter ook.

Dagelijks ga ik bij mevrouw Verhoeven langs. We hebben persoonlijke gesprekken. We spreken natuurlijk over hoe ik haar met haar lichamelijke problemen kan helpen. Maar veel langer praten we over hoe ze in het leven, en daarmee tegenover de dood, staat.
Een spuitje, euthanasie of palliatieve sedatie, had mevrouw Verhoeven gelukkig niet nodig. In de loop van een week ging zij steeds langer en dieper slapen, om uiteindelijk niet meer wakker te worden.